ذانتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و تنش‌های فراوانی که در 3 هفته گذشته پیرامون آن شکل گرفته، طیف گسترده‌ای از اندیشمندان و حتی سیاستمداران این کشور را به فکر تلاش برای ساماندهی فضای اطلاع‌رسانی این کشور انداخته است. انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 و بعد 2020 آمریکا شاهد بیشترین استفاده از اینترنت توسط کاندیداهای انتخابات آمریکا بود. اوباما که خود نیز سال 2008 میلادی با استفاده از همین فضا توانست بر رقیب جمهوری‌خواه خود پیروز شود، حالا خواستار نظارت بیشتر بر این فضا شده است.  

انتخابات امسال ریاست‌جمهوری آمریکا و آنچه 2 کاندیدا در انتقاد از یکدیگر و وارد آوردن اتهامات به هم انجام دادند سبب شد سیاست‌گذاران آمریکایی نگاهی جدی‌تر به فضای رسانه‌ای این کشور داشته باشند. اوباما که چند روز پیش با صحبت از افزایش شکاف میان جامعه آمریکایی، خبرساز شده بود، در انتقاد از فضای رسانه‌ای به نشریه آتلانتیک گفت: مردم آمریکا دیگر مجموعه‌ای از واقعیت‌های مشترک ندارند. «جفری گلدبرگ» سردبیر آتلانتیک از اوباما پرسید آیا معتقد است این معماری جدید و بدخواهانه اطلاعات، سبب دوری اخلاق از عدالت می‌شود یا خیر که اوباما گفت: فکر می‌کنم اینترنت بزرگ‌ترین تهدید برای دموکراسی ما است. فکر می‌کنم دونالد ترامپ مخلوق آن است اما او آن را خلق نکرده است. او ممکن است شتاب‌دهنده آن باشد. اوباما گفت: بیشتر نگرانی من بویژه درباره اینترنت است که معتقدم از بین رفتنی نیست و همچنین پلتفرم‌های بزرگی که بیشتر اینترنت را برای اکثر افراد طبقه‌بندی و توزیع می‌کنند. 

اوباما در ادامه گفت: من شرکت‌های فناوری را کاملا مسؤول نمی‌دانم، زیرا آنها قبل از شبکه‌های اجتماعی بودند. اینترنت از قبل بود اما شبکه‌های اجتماعی آن را توربوشارژ کردند. من بیشتر این افراد را می‌شناسم. با آنها درباره اینترنت صحبت کرده‌ام. بیشتر اصرار دارند که مثل یک شرکت تلفن عمل می‌کنند، فکر نمی‌کنم این ادعا قابل دفاع باشد. 

اوباما در ادامه با اشاره به نواقص قانونی در ارتباط با نحوه کار شرکت‌های اینترنتی و چیزهایی که به مخاطبان خود ارائه می‌کنند، گفت: قبل از بدتر شدن شرایط باید دیر یا زود به این نواقص قانونی پرداخته شود. اوباما گفت: وقتی با استفاده از متن می‌شود به دروغگویی و انتشار تئوری توطئه پرداخت، با استفاده از ابزارهای دیگر مثل صدا و تصویر این تاثیر چند برابر می‌شود. 

رئیس‌جمهوری سابق آمریکا ادامه داد: اگر توانایی تشخیص چیزهای درست از غلط وجود نداشته باشد، آن زمان دموکراسی عمل نخواهد کرد و بحران معرفتی ایجاد خواهد شد. 

 

* حرف اصلی اوباما چیست؟

اوباما اگر چه نگرانی‌های خود از فضای اینترنت را در میان لحن دیپلماتیکش پنهان می‌کند اما حرف اصلی او یک جمله است: فضای اینترنت از آن جهت خطری برای دموکراسی است که امکان صحت‌سنجی جملات و کلمات، فیلم‌ها و... عملا برای مخاطب امکان‌پذیر نیست و هر جا لازم باشد باید کنترلی کامل روی همه چیز آن داشت. 

 

*  ارتباط فضای اینترنت با امنیت ملی آمریکا

موضوع فیلتر کردن و ایجاد محدودیت برای اپلیکیشن‌های «تیک‌تاک» و «وی‌چت» که دونالد ترامپ آن را در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور کلید زد، موضوع مهمی برای ارزیابی نگاه آمریکا به فضای مجازی، رسانه‌ای و اینترنت است. شهریورماه امسال درست 2 ماه قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری، دولت آمریکا حضور بیش از 80 میلیون آمریکایی در این اپلیکیشن‌ها را نادیده گرفت و با وجود حضور فیزیکی دفاتر این اپلیکیشن‌ها در آمریکا و کارکردن بیش از 10 هزار آمریکایی در آنها، به استناد اصالت‌ چینی این اپلیکیشن‌ها، آنها را تا مرز فیلترینگ پیش برد و فقط بعد از برآورده شدن همه شروطش، حاضر به دادن مجوز برای ادامه کار این اپلیکیشن‌ها شد.  در همان روزهایی که ترامپ بارها از خط و نشان خود برای این اپلیکیشن‌ها گفت، دموکرات‌ها مثل سایر موضوعات مرتبط با امنیت ملی آمریکا که موارد توافق ۲ جناح بر سر آنها بالاست، اینجا نیز همراهی زیادی نشان دادند. مهم‌ترین جمله ترامپ در آن برهه این بود: «ما باید امنیتی کامل در قبال چین داشته باشیم». یعنی به صراحت موضوع ایجاد محدودیت برای این اپلیکیشن‌ها را موضوعی مرتبط با امنیت ملی آمریکا دانست. همان روزی که ترامپ این جمله را گفت، جو بایدن هم در تجمع انتخاباتی خود در مینه‌سوتا گفت: «من فکر می‌کنم نگرانی درباره اینکه تیک‌تاک به عنوان یک شرکت چینی به ۱۰۰ میلیون نفر از جوانان آمریکا دسترسی دارد، بجاست». یعنی بایدن در اوج درگیری با ترامپ، نه فقط موضع او را تایید کرد، بلکه آن را بجا هم دانست. 

 

* حتی اپلیکیشن نماز

شبکه تلویزیونی یورونیوز هم گزارش داد پنتاگون اخیرا به بهانه مقابله با تهدیدات اسلام‌گرایی افراطی، داده‌های شخصی کاربران یک اپلیکیشن مذهبی را خریداری کرده است. این اپلیکیشن که «مسلمان پرو» نام دارد، یک اپلیکیشن مذهبی است که زمان اذان را یادآوری می‌کند. شرکت سازنده آن، این اپلیکیشن را «محبوب‌ترین اپلیکیشن جهان اسلام» می‌داند. طبق گزارش‌های منتشره، این اپلیکیشن موقعیت مکانی مشترکان را ثبت می‌کرده و به شرکت‌های جمع‌آوری داده می‌فروخته است. گفته شده است پنتاگون این اطلاعات را از یک شرکت ثالث خریده است. گزارش شده است آمریکا علاوه بر داده‌های این اپلیکیشن، داده‌های یک اپلیکیشن دوستیابی مسلمانان به نام Muslim Mingle را - که بیش از ۱۰۰ هزار بار دانلود شده است - نیز خریداری کرده است. به گزارش یورونیوز، شرکت ثالث X-Mode که گفته می‌شود اطلاعات را به پنتاگون فروخته است، می‌گوید قراردادهای نظامی‌اش عمدتا بر ۳ محور ضدتروریسم، امنیت سایبری و پیش‌بینی مکان‌های شیوع ویروس کرونا متمرکز است. ماه آوریل هم نهاد فرماندهی عملیات مخصوص آمریکا ۹۰ هزار دلار هزینه خرید اطلاعات مکان‌یابی از شرکتی به نام Babel Street کرده بود؛ شرکتی که از اپلکیشین‌های موبایل داده جمع می‌کند و برای مقاصد تجاری به فروش می‌رساند. 

 

* رهبر اکثریت سنا: انتقال قدرت بموقع انجام می‌شود

با وجود اعلام رسانه‌های آمریکایی دایر بر پیروزی بایدن، ترامپ اما همچنان خود را پیروز انتخابات می‌داند و حاضر به پذیرش پیروزی بایدن نیست. حالا با وجود خودداری دونالد ترامپ از پذیرش شکست و موکول کردن نتیجه نهایی به بعد از پایان شکایت‌های وی از روند رای‌گیری و شمارش آرا، میچ مک‌کانل، رهبر اکثریت مجلس سنا از انتقال بموقع و منظم قدرت خبر داد. مک‌کانل در پاسخ به سوال یک خبر‌نگار درباره خودداری اداره خدمات عمومی از صدور نامه اعلام پیروزی بایدن گفت: ما قصد داریم یک انتقال قدرت از این دولت به دولت بعدی داشته‌ باشیم. آنچه همه درباره این موضوع می‌گویند صریحا بی‌ربط است. همه اینها بموقع اتفاق خواهد افتاد و ما بیستم ژانویه در دولت بعدی سوگند یاد خواهیم کرد. 

 

* برنامه خروج آمریکا از افغانستان و عراق

اخراج مارک اسپر از وزارت دفاع آمریکا از نگاه بسیاری از تحلیلگران آمریکایی، بخشی از تلاش ترامپ برای تسریع در خروج سربازان آمریکایی از افغانستان و عراق خوانده شد. 

خروج از افغانستان و عراق، بخشی از قول‌های انتخاباتی ترامپ در سال 2016 تحت عنوان «پایان دادن به جنگ‌های بی‌پایان» بود. در همین ارتباط دیروز سرپرست وزارت دفاع آمریکا برنامه خروج سربازان آمریکایی از عراق و افغانستان را اعلام کرد. بر اساس آنچه کریستوفر میلر، سرپرست وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده تا 15 ژانویه یعنی 5 روز قبل از تشکیل دولت بعدی آمریکا تعداد سربازان آمریکایی در افغانستان از 4500 نفر فعلی به 2500 نفر کاهش خواهد یافت. در عراق اما حوادث چند ماه بعد از ترور سردار شهید سلیمانی و همرزمانش، روند اخراج آمریکایی‌ها از این کشور را تسریع کرد به گونه‌ای که در چند ماه گذشته تعداد سربازان آمریکایی از 5 هزار به 3000 نفر رسیده و بنا بر اعلام پنتاگون 500 نفر دیگر هم تا 15 ژانویه از این کشور خارج خواهند شد. بر اساس آنچه دولت ترامپ به دنبال آن است بقیه سربازان مستقر در افغانستان و عراق هم تا ماه پنجم سال 2021 باید از این ۲ کشور خارج شوند. آنچه داستان این خروج را پیچیده‌تر می‌کند مخالفت متحدان غربی آمریکا در این ۲ کشور است که روزی با خواهش دولت آمریکا نیروهای خود را به این 2 کشور فرستادند و حالا خود آمریکا این کشورها را ترک می‌کند. 

کریستوفر میلر، سرپرست وزارت دفاع آمریکا گفته است: شمار نظامیان آمریکایی در عراق از 3000 نفر به 2500 نفر کاهش خواهد یافت. وی بدون آنکه به پرسش‌های گزارشگران پاسخ دهد، گفت: تا روز 15 ژانویه 2021 نیرو‌های ما در افغانستان 2500 نفر خواهند بود. نیرو‌های ما در عراق هم در همان تاریخ هم 2500 نفر خواهد بود. این خروج در چند مرحله انجام می‌شود. 

 

* تله‌ای برای بایدن؟

دموکرات‌ها اساسا با این مدل خروجی که ترامپ به دنبال آن است مخالفند و آن را مغایر امنیت ملی آمریکا می‌دانند. عجله ترامپ برای تسریع خروج از این 2 کشور هم می‌تواند بایدن را در کار انجام شده در نخستین روز کاری خود قرار دهد؛ موضوعی که هنوز مشخص نیست وی چه واکنشی در برابر آن خواهد داشت. 

 

* مسکو: موضوع خروج فقط سروصداست

در همین حال ضمیر کابالوف، نماینده ویژه ولادیمیر پوتین در افغانستان دیروز گفت: سروصدای زیادی درباره اظهارات «دونالد ترامپ» مبنی بر خروج سریع نیروهای آمریکایی از افغانستان وجود دارد، در حالی که این مساله بعید است اوضاع را به شکل قابل توجهی در واقعیت تغییر دهد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، کابالوف گفت: ترامپ واقعا قصد دارد نیروها را بیرون بکشد اما به‌رغم اظهارات قبلی خود، نه همه آنها را و ۲۵۰۰ نیرو باقی خواهند ماند؛ و بگذارید اینطور بگوییم که علاقه‌مندان به ادامه حضور آمریکا در کابل امیدوارند بایدن بتواند بعد از روی کار آمدن، دستور خروج را لغو کند. بنابراین هیاهو برای هیچ است. دیپلمات روس درباره ادعاهای ناتو درباره تضعیف وضعیت امنیتی در افغانستان در نتیجه اقدام ترامپ هم ابراز تردید کرد و گفت: باید از استولتنبرگ (دبیرکل ناتو) پرسید آیا حضور ناتو موقعیت را بهبود بخشیده؟ همه چیز در زمان حضور آنها رخ داده، پس بهتر است نورافکن‌ها را روی خود بیندازند. در همین حال دبیرکل ناتو هم در بیانیه‌ای هشدار داد: هزینه خروج زودهنگام یا ناهماهنگ از افغانستان بسیار بالا خواهد بود.

***

سیدمحمدامین علیدوست: خاک ری سال‌هاست افتخار دارد پیکر پاک یکی از مردان خدا را در آغوش بگیرد؛ مردی که بنا بر نقل تاریخ، چهارم ربیع‌‌الثانی که امسال مصادف با 30 آبان شده است، سالروز میلاد پرخیر و برکت اوست. حضرت عبدالعظیم حسنی، عالمی عابد، مجاهدی نستوه، عارفی واصل و محدثی خبیر، همان بزرگمردی است که با قدوم خود خاک ری را نورانی کرد و مدفنش تا ابد محل طواف عاشقان و دلسوختگان راه حق خواهد بود. 

احمدبن علی نجاشی- که یکی از ارکان علم رجال است- درباره نسب حضرت عبدالعظیم حسنی می‌نویسد: هنگامی که جنازه او را برای غسل برهنه می‌کردند، در جیب لباس وی نوشته‌ای یافت شد که در آن، نسبش اینگونه ذکر شده بود: من ابوالقاسم، عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن علی بن حسن بن علی بن ابی‌طالب هستم. بر اساس این نسخه از رجال النجاشی، در نسب ایشان، میان وی و امام حسن علیه‌السلام 5 نفر واسطه وجود دارد؛ لیکن در نسخه‌های معتبر این کتاب، میان «زید»- یعنی جد سوم ایشان- و امام حسن علیه‌السلام، شخص دیگری واسطه نیست و به این ترتیب با ۴ واسطه نسبت شریف ایشان به سید کریمان، امام حسن مجتبی علیه‌السلام می‌رسد. 

 

* حضرت عبدالعظیم حسنی، صحابی خاص اهل‌بیت(ع)

حضرت عبدالعظیم حسنی دوران حیات 5 تن از امامان- یعنی امام کاظم علیه‌السلام تا امام عسکری علیه‌السلام- را درک کرده است اما این بدان معنا نیست که محضر همه آنها هم رسیده یا از آنها سخنی نقل کرده باشد.

آنچه قطعی و مسلم است، اینکه ایشان محضر امام جواد علیه‌السلام و امام هادی علیه‌السلام را درک و از آنها احادیث فراوانی نقل کرده است. همچنین اگر به روایت کتاب الاختصاص منسوب به شیخ مفید اعتماد کنیم، حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام محضر امام رضا علیه‌السلام را نیز درک و از ایشان روایت نقل کرده است.

گفتنی است طبق برخی نسخه‌های رجال الطوسی، حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام از اصحاب امام عسکری شمرده شده و در کتاب «شرعه التسمیه» میرداماد نیز آمده که ایشان محضر امام عسکری علیه‌السلام را نیز درک کرده است؛ لیکن روایتی از آن امام، از طریق ایشان به ما نرسیده است. 

 

* عظمت علمی حضرت عبدالعظیم(ع)

 برای اثبات عظمت علمی حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام کافی است بدانیم امام معصوم، مردم را برای حل مشکلات دینی و یافتن پرسش‌های اعتقادی و عملی‌شان، به ایشان ارجاع داده است. 

صاحب بن عباد در رساله‌ای که در شرح حال حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام نوشته است، در توصیف علمی ایشان آورده: ابوتراب رویانی روایت کرد شنیدم ابوحماد رازی می‌گفت خدمت امام هادی علیه‌السلام در سامرا رسیدم و مسائلی از حلال و حرام از ایشان پرسیدم. امام به پرسش‌های من پاسخ دادند و هنگامی که خواستم از ایشان خداحافظی کنم به من فرمودند:

یا أبا حَمّاد! اَشکَلش عَلشیک شَی‌ءٌ مِن امرِ دینِک بنا حِیَتِک فَسَل عَنهُ عَبدَالعَظیمِ بنَ عَبدِاللهِ الحَسَنِیّ و اقرِئهُ مِنِّی السَّلامَ. 

ای ابو حماد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه‌ات برای تو مشکل شد، از عبدالعظیم بن عبدالله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.

مرحوم نجاشی درکتاب رجال خود- که با موضوع «مؤلفان شیعه» تألیف شده- از حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام نام برده و کتاب خطب امیرالمؤمنین علیه‌السلام را به وی نسبت داده است. 

چه‌بسا سید رضی رحمه..‌الله‌علیه در تدوین نهج‌البلاغه از این کتاب استفاده کرده و این کتاب از مصادر اصلی نهج‌البلاغه باشد. 

 

* حضرت عبدالعظیم حسنی در کلام رهبر انقلاب

رهبر حکیم انقلاب سال 82 در دیدار اعضای برگزار‌کننده کنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) اظهار داشتند: ری مرکز بسیار مهمی از لحاظ علمی و فرهنگی در تاریخ ماست و سرسلسله‌ بزرگان هم- جناب عبدالعظیم- با اینکه اهل ری نیست اما حقا و انصافا به ری و تاریخ ری آبرو داد و حق عظیمی به گردن همه‌ تهرانی‌ها و اهل ری دارد. 

دانشمند فرزانه، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنان‌شان در همان دیدار درباره ابعاد شخصیتی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) فرمودند: «شخصیت جناب عبدالعظیم هم شخصیت علمی بوده، هم شخصیت جهادی بوده و هم ابتکاراتی داشته است. مرحوم «شیخ نجاشی» می‌گوید: «ایشان خطب امیرالمؤمنین را جمع‌آوری کرد». با این حساب، ایشان در حدود 170 سال قبل از تألیف نهج‌البلاغه، خطب امیرالمؤمنین را جمع‌آوری کرده است؛ این کار خیلی مهمی است. هیچ بعید نیست که سیدرضی رضوان‌الله‌علیه از نوشته‌ ایشان استفاده کرده باشد. 

از سوی دیگر ایشان به دلیل شخصیت جهادی خود، با حال اختفا و فرار به ری آمده است. شیخ نجاشی می‌گوید: «حاربا من السلطان»؛ ایشان از دست خلیفه‌ عباسی از عراق و حجاز گریخت و به ری آمد؛ چون ری مرکز و محل تجمع شیعیان بود. هم در مدینه و هم در عراق، همه‌ اینها مجبور نبودند از دست خلیفه بگریزند. این، مبارز بودن ایشان را نشان می‌دهد. مشخص می‌شود ایشان اهل نشر معارف امامت بوده؛ بویژه در دوران حضرت جواد و حضرت هادی علیهماالسلام که ایشان حداقل راوی این ۲ امام است. دوران عجیبی بوده است؛ دوران اختناق شدید نسبت به ائمه و در عین‌ حال دوران نشاط عجیب شیعه در سراسر دنیای اسلام. این چیز مهمی است که در هیچ زمانی از دوران زندگی ائمه، شیعیان این همه فعالیت و نشاط و تحرک و سازماندهی و گسترش در دنیای اسلام نداشته‌اند که در دوران این ۳ امام- یعنی حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری علیهم‌السلام- داشته‌اند؛ این در حالی است که این ۳ امام خودشان در مدینه و بغداد و در سامرا زیر نظر و تحت فشارهای خیلی شدیدی قرار داشتند. معلوم می‌شود در آن دوران، این بزرگوار شخصیت مهم و فعالی بوده که مورد توجه خلیفه قرار گرفته و تحت تعقیب بوده و به ری گریخته است. بنابراین هم شخصیت جهادی است، هم شخصیت علمی است و هم محدث است و حداقل از امام جواد و امام هادی علیهماالسلام روایت نقل کرده است».

اظهارات رئیس‌جمهوری مبنی بر عدم رفت‌و‌آمدهای خانوادگی و حضور نیافتن در مراسمات در روزهای کرونایی در حالی مطرح است که رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ضمن انتقاد از برنامه‌ریزی دولت در اعلام زمان مشخص برای آغاز محدودیت ترددها و ایجاد فرصت برای برخی‌ها که اکنون در حال مسافرت هستند، گفت: اولا باید به مردم عزیز بگویم این بیماری را نباید شوخی گرفت، افراد برای حفظ سلامت خود و دیگران باید پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری‌های اجتماعی را رعایت کنند و به سفر نروند. از طرفی نیز تا زمانی که شهرهای قرمز بویژه تهران قرنطینه کامل نشوند نباید انتظار داشت کسی به سفر نرود یا ترددی انجام نشود. حسینعلی شهریاری در گفت‌وگو با«وطن امروز» گفت: بارها اعلام کردیم تهران و برخی شهرها برای مدتی باید کاملا تعطیل شوند، رؤسای بیمارستان‌ها‌ به وزیر بهداشت نامه نوشتند، رئیس شورای شهر، شهردار تهران و نمایندگان مجلس خواهان تعطیلی بی‌قید و شرط تهران برای ۲ هفته با هدف مهار این ویروس شدند اما دولت توجهی نکرد و اکنون که برنامه‌های نصفه و نیمه اجرا می‌کند تاثیر آنچنانی بر قطع زنجیره انتقال کرونا ندارد. 

وی افزود: دولت حتی در شرایط سخت کرونایی برای مقابله با این بیماری باید از نیروی قهریه استفاده کند اما متاسفانه نسبت به تعطیلی کامل تهران و برخی شهرها بی‌توجه است و نتیجه آن شلوغی جاده‌ها، انجام مسافرت‌ها و خالی شدن تهران است که تبعات آن هفته‌های آینده خود را نشان می‌دهد.

مردم باز هم در سفر به شمال حماسه آفریدند!

تصاویر منتشرشده از رفتن مردم به سفر قبل از اعمال محدودیت‌ها، نگرانی‌هایی را برای جامعه پزشکی ایجاد کرده است. آنها معتقدند هم مردم مقصرند و هم دولت، چرا که دولت باید در اعمال محدودیت‌های تردد زمانی را مشخص نمی‌کرد تا کسی به سفر نمی‌رفت، از طرفی مردم نیز باید پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کردند. دکتر مسعود مردانی، متخصص عفونی درباره تاثیر تعطیلی مشاغل از ساعت ۱۸ به بعد در کاهش زنجیره انتقال بیماری، اظهار کرد: نتایج اعمال هر محدودیت معمولا ۲ هفته بعد در مراجعان سرپایی، ۴ هفته بعد در بیماران بستری و ماه بعد در موارد مرگ‌ومیر مشخص می‌شود؛ مطمئنا در حال حاضر و به‌سرعت اتفاق خاصی با اعمال این محدودیت نمی‌افتد، البته با ترددهایی که بنده در سطح شهر داشتم در مشاهداتم تعداد اندکی مغازه و کسب‌وکار دیدم که پس از این ساعت اعلام شده تعطیل بودند ولی امیدوارم این محدودیت‌های جدید که از شنبه آغاز می‌شود با جدیت بیشتری اجرا شود. وی با اشاره به فیلم‌های منتشرشده در فضای مجازی که نشانگر موج سفرها به سمت شمال کشور بود، تصریح کرد: دیشب در جاده‌های منتهی به شمال به شکل معجزه‌آسا انسان می‌دیدیم، تصور نمی‌کردیم مردم تا این اندازه برای تنظیم مسافرت‌های‌شان پیش از اعمال محدودیت‌ها برنامه‌ریزی داشته باشند.

اعمال جریمه یک میلیون تومانی خروج خودروها از شهرهای قرمز؛ هر 24 ساعت یکبار

در پی اعمال محدودیت‌های جدید هشدارهای لازم به مردم برای رعایت دستورالعمل‌های طرح  ارائه شده است. دبیر کمیته اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت کرونا گفت: اعمال جریمه یک میلیون تومانی برای خروج خودروهای با پلاک بومی از شهرهای قرمز هر 24 ساعت یکبار در صورت مشاهده پلیس یا دوربین‌ها انجام خواهد شد. حسین قاسمی در تشریح جزئیات اعمال محدودیت‌ها در طرح جدید ستاد ملی مقابله با کرونا که از روز شنبه یکم آذرماه اجرایی می‌شود، گفت: در طرح جدید محور اصلی شهرها هستند که به ۳ گروه شهرهای زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی بر اساس شاخص بستری در هر یک از شهرها تعیین می‌شود. به این ترتیب که در شهرهای زرد ۴ نفر بستری به ازای هر 100 هزار نفر، در شهرهای نارنجی ۶ نفر بستری به ازای هر 100 هزار نفر و در شهرهای قرمز نیز 10 نفر بستری به ازای هر 100 هزار نفر در نظر گرفته شده است. وی افزود: در این طرح محدودیت‌ها برای حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و ترددها در نظر گرفته شده که هر یک الزامات ویژه‌ای دارد، به شکلی که ادارات در شهرهای زرد و دستگاه‌های اصلی ارائه خدمات ضروری به فعالیت خود ادامه می‌دهند و در راستای ارائه خدمات ضروری، پرسنل آنها به صورت کامل حضور دارند و سایر ادارات نیز یک‌سوم نیروهای‌شان در محل کار حاضر خواهند بود. همچنین در حوزه اصناف نیز از تذکر تا پلمب پیش‌بینی شده است. در حوزه آموزشی از تذکر تا انفصال از خدمات به اضافه جریمه برای آموزشگاه‌های خصوصی در نظر گرفته شده است. در حوزه ترددها نیز برای عدم رعایت، اعمال جریمه 500 هزار تومانی برای شهرهای نارنجی و جریمه یک میلیون تومانی برای شهرهای قرمز در نظر گرفته شده است. 

وی تاکید کرد: نکته قابل توجه این است که این جریمه‌ها هر 24 ساعت یکبار که پلاک از طریق دوربین و پلیس مشاهده شود، به عنوان ضمانت اجرایی طرح اعمال خواهد شد. 

 

* خبرنگار

***

چندی پیش سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد واکسن کرونای تولیدشده با ضریب موفقیت 90 درصد آخرین مراحل تست انسانی خود را سپری کرده است؛ واکسنی که به اعتقاد برخی دانشمندان پاندمی جهانی کرونا را پایان خواهد داد. با اعلام این خبر نام پروفسور «اوگور شاهین» به عنوان سازنده این واکسن سر زبان‌ها افتاد. دانشمند مسلمان مقیم آلمان که ۲ سال قبل جایزه جهانی مصطفی(ص) را از آن خود کرد و با سفر به ایران در آبان‌ماه 98 مورد تقدیر و تشویق جامعه علمی ایران قرار گرفت. به این ترتیب، ایران نخستین کشوری بود که ارزش کار علمی دکتر اوگور شاهین را شناخت، کاری که مبنای تولید واکسن کرونا قرار گرفت. این حقیقتی است که شبکه تلویزیونی دویچه‌وله آلمان به آن اعتراف کرد و اظهار داشت: «به جرأت می‌توان گفت جایزه مصطفی(ص) قبل از هر نهاد تشویقی- علمی دیگری، دکتر اوگور شاهین را شناخته و وی را لایق تقدیر عالی دانسته است». دکتر سیدعلی عمرانی، مدیر اجرایی بنیاد مصطفی(ص) در گفت‌وگو با «وطن امروز» اطلاعات بیشتری را از جایزه مصطفی(ص) و روند اعطای آن به پرفسور شاهین اوگور بیان کرد. 

 * * *

 آقای دکتر! بعد از اینکه اسم پروفسور اوگور شاهین به عنوان مدیر ارشد پروژه واکسن کرونا در رسانه‌های جهان مطرح شد، نام جایزه جهانی مصطفی(ص) هم مطرح شد؛ جایزه‌ای که ۲ سال قبل به پروفسور اوگور شاهین به خاطر تحقیقاتش روی نوع خاصی از واکسن‌ها اعطا شد. لطفاً توضیحی درباره جایزه مصطفی(ص) بدهید و اینکه ماجرای این جایزه از چه قرار است.

جایزه علمی و فناوری مصطفی(ص) با محوریت شناسایی و معرفی برترین‌های علم و فناوری جهان اسلام؛ افزایش سطح همکاری و هم‌افزایی، زمینه‌‌‌‌سازی برای رشد و شکوفایی جوامع بشری، ایجاد فضای همکاری و تعامل بین متخصصان و دانشمندان و همچنین معرفی جایزه به ‌عنوان یکی از نمادهای مهم شایستگی و برتری علمی در سطح جهان را دنبال می‌کند. این جایزه سال 1395 و در پانزدهمین مجمع عمومی کمیته علم و فناوری سازمان همکاری اسلامی (کامستک) نیز مورد تقدیر وزرای علوم کشورهای اسلامی قرار گرفت. 

محوریت اصلی جایزه مصطفی(ص) «شناسایی و معرفی برترین‌های علم و فناوری جهان اسلام» بوده و محدوده پوشش آن مسلمانان جهان و اتباع کشورهای اسلامی را شامل می‌شود. 

اهداف این جایزه «افزایش سطح همکاری و هم‌افزایی در حوزه علم و فناوری با تأکید بر فناوری‌های پیشرفته»، «زمینه‌سازی برای رشد و شکوفایی جوامع بشری با تمرکز روی کشورهای اسلامی»، «ایجاد فضای همکاری و تعامل بین متخصصان و دانشمندان» و «معرفی جایزه به ‌عنوان یکی از نمادهای مهم شایستگی و برتری علمی در سطح جهان» است.

 

* جایزه‌ای که به برگزیدگان داده می‌شود، دقیقاً چیست؟

جایزه در هر حوزه شامل «مدال مصطفی(ص)»، «لوح تقدیر» و «هدیه ویژه معادل 500 هزار دلار» است که از محل وقف علم و فناوری و توسط اعضای جامعه خادم المصطفی(ص) به عنوان پیشگامان وقف علم و فناوری تامین می‌شود. 

 

*  روند اجرایی این جایزه و انتخاب برگزیدگان چگونه است؟

شاخص‌های داوری این جایزه، ارزیابی اثر و تأثیر اثر و پیشینه صاحب اثر است و داوری نیز در گروه‌ها و کارگروه‌های تخصصی به منظور بررسی اولیه، ارزیابی اولیه، داوری جمعی، انتخاب نهایی و معرفی نامزدهای نهایی انجام می‌شود. 

جایزه مصطفی(ص) در حوزه‌های «علم و فناوری ارتباطات و اطلاعات»، «علم و فناوری زیستی و پزشکی» و «علم و فناوری نانو» اعطا می‌شود. شرط اعطای جایزه در این حوزه‌ها این است که دانشمند، برجسته و دارای اثر مهمی بوده و تاثیر اثر وی مشهود باشد و این فرد تابعیت یکی از ۵۷ کشور اسلامی را نیز داشته باشد اما محدودیت سنی، جنسی و دینی وجود ندارد. 

 

* ماجرای اعطای این جایزه به دکتر اوگور شاهین چه بود؟

فراخوان سومین دوره از جایزه مصطفی(ص)، به ۲۰۲ نهاد معتبر علمی بین‌المللی و ۵۱۲ دانشمند از 52 کشور ارسال شد؛ در این مدت ۸ جلسه کارگروه علمی، ۵ جلسه گروه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، ۱۴ جلسه گروه علم و فناوری زیستی و پزشکی، ۸ جلسه گروه علم و فناوری نانو و 7 جلسه گروه تمام زمینه‌‌های علم و فناوری برگزار و تعداد آثار رسیده و کم و کیف بررسی‌ها در شورای سیاست‌گذاری بررسی شد. 

در سومین دوره اعطای جایزه مصطفی(ص)، یکهزار و ۶۴۹ اثر دریافت شد که از این تعداد ۱۹۹ اثر در حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات بود و در نهایت ۴ اثر انتخاب شد؛ در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی ۶۶۴ اثر به دبیرخانه ارسال شد و در ارزیابی نهایی ۴ اثر انتخاب شد؛ در حوزه علم و فناوری نانو نیز ۱۷۲ اثر دریافت شد و در ارزیابی نهایی هیچ اثری حائز شرایط از نگاه گروه داوری قلمداد نشد؛ همچنین در حوزه تمام زمینه‌‌های علم و فناوری ۶۱۴ اثر دریافت شد و مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت ۲ اثر داوری نهایی شد که در این بین دکتر اوگور شاهین

(Ugur Sgahin) استاد ایمونولوژی در دانشگاه ماینتس آلمان متولد سال 1965 از ترکیه با اثر طراحی و ارزیابی بالینی واکسن‌های درمانی ضدسرطان بر پایه mRNA بر اساس موتاسیون هر بیمار در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی انتخاب شد و جایزه مصطفی را دریافت کرد. 

او به پاس موفقیت‌های خود در «ارزیابی بالینی واکسن‌های سرطان بر پایه mRNA که به‌ صورت فردی و متناسب با نوع جهش در سلول‌های بیمار مبتلا به سرطان طراحی شده» برگزیده جایزه مصطفی(ص) 2019 در زمینه علم و فناوری زیستی و پزشکی شد. 

اوگور شاهین در سوابق خود ذکر می‌کند قبل از اینکه کرونا شیوع پیدا کند و قبل از اینکه به دلیل ساخت واکسن کرونا شهرت جهانی پیدا کند، ایران به او احترام گذاشته و به او جایزه داده است. این امر نشان می‌دهد ایران در شناسایی دانشمندان خوب و ارائه جایزه به آنها در سطح بین‌المللی درست عمل می‌کند.

 

*  لطفاً درباره نحوه عملکرد واکسن کرونایی که پروفسور اوگور شاهین طراحی کرده توضیح بفرمایید.

اول از همه بر این نکته تاکید کنم که نباید فراموش کرد که ذهن، خلاقیت و دست توانای یک دانشمند مسلمان توانسته چنین ابتکاری را خلق کند. این افتخار است که در دورانی که همه از تضاد علم و دین در بحران کرونا حرف می‌زدند، یک دانشمند مسلمان که با افتخار مدال منقش به نام رسول‌الله را دریافت کرده، توانسته اینچنین تولید مهمی داشته باشد. اما درباره نحوه کاری که این واکسن انجام می‌دهد باید گفت اوگور شاهین بیش از یک دهه است روی موضوع مهمی کار می‌کند که آن پلتفرم واکسن سرطان است و تمام زحماتی که کشیده در این حوزه بوده است اما او بعد از شیوع ویروس کرونا، از همین زیرساخت برای ساخت واکسن کرونا استفاده کرد.

بر مبنای این زیرساخت، سلول‌های دفاعی بدن از نوع لنفوسیت نوع T که نقش جدی در دفاع بدن ایفا می‌کنند، آموزش می‌بینند علیه یک میکروارگانیسم یا سلول وارد جنگ شوند. در واقع اوگور شاهین طی یک دهه کار تحقیقاتی این زیرساخت را فراهم کرده بود و پاندمی کرونا فرصتی شد تا از آن برای ساخت واکسن کرونا استفاده کند. او نخستین کسی است که واکسن کرونا بر پایه mRNA را ساخته و وارد عرصه واکسن در دنیا کرده است. تاکنون واکسنی نداشتیم که بر پایه mRNA علیه یک ویروس و در واکسیناسیون ساخته شود. 

******

گروه سیاسی: دولت روحانی این روزها در حالی تلاش می‌کند با تغییر ادبیات خود، حمله به دیگر قوا، توهین به منتقدان عملکرد دولت و تکرار برخی ادعاهای قدیمی ماه‌های پایانی خود را سپری کند که بررسی مجموعه سیاست‌ها، استراتژی‌ها و عملکرد این دولت نشان از تبدیل شدن آن به یک الگوی شکست‌خورده برای عبرت‌گیری دیگران دارد؛ الگویی پرفراز و نشیب که در نهایت این روزها به نقطه آغازین خود بازگشته است و امید به طی کردن مجدد آن مسیر را دارد. 

 

* مثل همان روز اول

نگاهی به مواضع مقامات دولتی و در رأس آنها رئیس‌جمهور، در ماه‌های پایانی دولت حکایتی از تکرار مکررات است؛ حرف‌ها و آرزوهایی که از روز نخست دولت در سال92 دائما تکرار شده و حالا در آخرین ماه‌های حکمرانی دولت دوازدهم کماکان همه چیز بر مدار آنها تعریف می‌شود. کلیدواژه «تحریم» به عنوان نقطه کانونی مفهوم‌پردازی‌های دولت همچنان بار تمام مباحث را به دوش می‌کشد و هر مقام دولتی تمام مشکلات موجود کشور را با این واژه دارای نسبت می‌داند. 

روحانی که در انتخابات سال92 با تعریف تحریم به عنوان علت‌العلل مشکلات جامعه ایران موفق به کسب آرا شد و پس از آن با در اختیار داشتن بی‌سابقه‌ترین امکان‌ها برای مذاکره با طرف آمریکایی به سمت توافق هسته‌ای حرکت کرد و در نهایت سال96 وعده رفع تحریم‌های غیرهسته‌ای در صورت انتخاب مجدد را داد، این روزها هنوز تحریم جزء جداناشدنی سخنرانی‌هایش است و از محاسن ایران بدون تحریم سخن می‌گوید. موضع آشنا و تکراری دولت در این زمینه در حالی است که اساسا فلسفه شکل‌گیری و انتخاب دولت او از میان برداشتن همین واژه از واقعیت زندگی مردم بود. روحانی و دیگر مقامات دولتی در شرایطی با اعتماد به نفسی مثال‌زدنی مدیریت خود را در شرایط پابرجا ماندن تحریم‌ها تحسین‌برانگیز می‌دانند که اساسی‌ترین وعده آنها و مهم‌ترین کارویژه‌ای که برای‌شان تعریف شده بود از میان برداشتن همین تحریم‌ها بوده است و اگر آنچنان که خود آنها نیز اذعان می‌کنند، تحریم‌ها مانع شکوفایی اقتصادی و حادث شدن انبوهی از مشکلات شده است، نشان از عملکرد ضعیف آنها دارد. 

در همین زمینه رئیس‌جمهور چندی پیش با بیان اینکه پیش از این در شرایط «تحریم اقتصادی» بوده‌ایم و اکنون در موقعیت «جنگ اقتصادی» قرار گرفته‌ایم تلاش کرد مدیریت خود و همراهانش را مدیریتی موفق(!) توصیف کند؛ او در حالی برای این توصیف از عنصر تحریم وام‌گیری کرد که صرف اقرار به آن ادعا نشان از شکست دولت او دارد. دولتی که وعده رفع تحریم‌ها را داده است و بر مبنای آن تمام امور داخلی کشور را به توافق خارجی خود با آمریکا پیوند ‌زده است، پس از انعقاد توافق کماکان با همان تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و به جای پاسخگویی نسبت به دستاورد مذاکرات اینچنینی، به مدیریت خود در شرایط تحریم افتخار می‌کند. بر همین اساس نگاهی اجمالی به سخنان این روزهای مقامات دولتی و قیاس آن با صحبت‌های روزهای آغازین دولت نشان از یک تکرار بی‌سرانجام دارد؛ تکراری که مبنای آن را باید در قرار گرفتن «آرزو» به جای «استراتژی» دانست. دولتی که با آرزوی رفع تحریم‌ها قدرت را به دست گرفت و معتقد بود با تحقق آرزوهایش قادر به خلق موقعیتی ممتاز و عبور از جایگاه موجود خواهد بود، پس از بر باد رفتن آرزوهایش هیچ استراتژی معینی برای مدیریت کشور نداشته است؛ آنچنان که با گذشت 5/2 سال از خروج دولت آمریکا از برجام، کماکان نمی‌توان استراتژی جایگزینی را در رفتار مقامات دولتی یافت، آنها کماکان به محکوم کردن اقدام رئیس‌جمهور آمریکا ادامه می‌دهند و هیچ استراتژی دیگری جز فرستادن لعن و نفرین به کاخ سفید تجویز نکرده‌اند. بی‌عملی مضاعف در سایه شکست تنها ایده مدیریتی دولت یعنی برجام، باعث شده است فضای عمومی کشور در 5/2 سال گذشته شاهد رهاشدگی کامل امور باشد. نرخ صعودی ارز و افزایش 10 برابری آن در بازه زمانی 3 ساله که در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شود، مهم‌ترین شاهد مثال رهاشدگی مدیریت کشور در شرایط بحرانی کنونی است. 

در این میان لحن مقامات دولتی و متوسل شدن مجدد آنها به توهین‌های زنجیره‌ای به منتقدان، از دیگر مواردی است که یادآور سال‌های نخست دولت به شمار می‌آید؛ دولتی که در سال پایانی خود باید در جایگاه پاسخگو قرار گرفته و نسبت به عملکرد خود توضیح دهد، کماکان از منتقدان خود دشمن فرضی می‌سازد و به جنگ آنها می‌رود.

برای نمونه می‌توان به سخنان روز گذشته رئیس‌جمهور استناد کرد؛ جایی که او در واکنش به انتقادات گسترده نسبت به عملکرد دولت گفت: «جنایات آمریکا را نباید لاپوشانی کنیم. آمریکا جنایت کرده است. به جای اینکه بگویند آمریکا جنایت کرده می‌گویند دولت در مدیریتش چه کار کرده است؟ شما اصلا‌ می‌دانید مدیریت چیست که این حرف‌ها را می‌زنید؟ این دولت همان دولتی است که بالاترین رشد اقتصادی و کاهش‌یافته‌ترین تورم را در دوران خودش در سال ۹۴، ۹۵ و ۹۶ به ‌وجود آورده است. این دولت همان دولت است. همان‌ها هستند که دارند تلاش می‌کنند».

اظهارات اینچنینی آن هم در شرایطی که حتی حامیان دیروز دولت نیز این روزها به ضعف عملکرد آن و اشتباه بودن ایده‌هایش اقرار کرده‌اند، تنها می‌تواند به مثابه تلاش برای توسل به استراتژی قدیمی دولت مبنی بر تحقیر و ایجاد تشکیک پیرامون منتقدانش تفسیر شود. 

 

* توازن معیوب سیاست خارجی و امور داخلی

شناخت و بررسی گفتمان، عملکرد و نتایج اقدامات هر دولت پیش از هر چیز نیازمند مبدا ظهور آن دولت است. دولتی که در موقعیت اضطراری تشکیل می‌شود نمی‌تواند خاستگاه و کارویژه‌ای همانند دولتی که محصول دوره ثبات بوده است داشته باشد. دولتی که بر اثر ائتلاف چندین جریان تاسیس می‌شود نمی‌تواند از سنخ دولتی باشد که در نتیجه فعالیت‌های مستمر یک حزب در سالیان سال بوده است. بر این مبنا هر گونه قضاوت پیرامون دولت روحانی نیازمند شناخت بستر روی کار آمدن آن، ایده‌ای که برای تغییر شرایط داشته و نسبت اقدامات صورت گرفته با ۲ عامل پیشین است. 

دولت روحانی آنچنان که پیش از این نیز مورد اشاره قرار گرفت، دولتی برخاسته از شرایط اضطراری اوایل دهه90 و فشارهای اقتصادی پس از تحریم‌های خارجی بود که با طرح ایده‌ای مبتنی بر سیاست خارجی تنش‌زدا موفق به کسب آرای مردمی شد. عملکرد چنین دولتی پیش از هر چیز در نسبت با موقعیت تحریم‌های خارجی تعریف می‌شود و بر جا ماندن آن تحریم‌ها و حتی تثبیت جایگاه‌شان در زندگی مردم نشان از ناکامی کامل آن دارد. با این حال در توصیف و تشریح این ناکامی باید به مساله مهم توازن سیاست خارجی دولت و نسبت آن با امور داخلی پرداخت. 

دولت روحانی در آغاز به کار خود- و پیش از آن در میدان رقابت‌های انتخاباتی- با برجسته کردن عامل سیاست خارجی به عنوان تعیین‌کننده‌ترین متغیر موجود، تمام توجهات را به سمت نتایج مذاکرات خارجی برد. در چنین فضایی میدان مذاکرات خارجی از یک میدان ملی تبدیل به میدانی جناحی شد، تا جایی که حتی وزیر امور خارجه در سخنرانی خود در شورای روابط خارجی آمریکا در موضعی غیرملی، تعجیل در توافق را به عنوان عاملی موثر برای در قدرت ماندن دولت مستقر و حامیان اصلاح‌طلبش دانست. ادامه این رویکرد ضدملی، مذاکرات خارجی را تبدیل به میدان برد و باخت جناح‌های داخلی کرد. رسانه‌های حامی دولت پس از هر توافقی با تشویق مردم برای برگزاری شادی‌های خیابانی عملا باعث بالا رفتن حساسیت عمومی در حاشیه مذاکرات شدند. شرطی شدن جامعه، بازار و سایر سطوح زیست عمومی به میدان متاثر از مذاکرات کار را به جایی کشاند که در نهایت هم سیاست خارجی و هم امور داخلی قربانی فضای هیجانی مذاکرت شود. به عبارت دیگر از سویی تبدیل ابزار دیپلماسی به یک هدف، باعث غفلت از سایر وجوه داخلی قدرت و لزوم برنامه‌ریزی برای اصلاح ساختار داخلی و تقویت قدرت درونی ایران شد و از سوی دیگر فشار رسانه‌ای برای رسیدن به توافق هسته‌ای باعث شد در نهایت طرف مقابل نیز با علم به موقعیت اضطراری ایران برای رسیدن به یک توافق، در برابر امتیازات ایران، امتیازات قطره‌چکانی و مشروطی بدهد که به سهولت هر چه تمام‌تر در جریان برجام نقض شدند. در این میان هر چند جناح‌های همسو با دولت از نان مذاکرات متنعم شدند اما از چاه آن آبی برای مردمی که منتظر گشایش‌ها بودند استخراج نشد. 

دولت روحانی به عنوان دولتی که تمام تخم‌مرغ‌هایش را در سبد سیاست خارجی گذاشته بود، پس از اوباما و ترامپ، حالا در انتظار روی کار آمدن جو بایدن نشسته و رسانه‌های حامی خود را بسیج کرده است تا با تکرار آرزوهای قدیمی و برجامی، تعویض ساکنان کاخ سفید را یک تعویض طلایی تفسیر کنند. اما دولت پیش از هر گونه تفسیری باید از نتیجه سیاست‌های خود در مواجهه با ۲ دولت پیشین آمریکا دفاع کند. محدود کردن همه پاسخ‌ها به این مساله که دولت ترامپ یک دولت استثنایی بوده است، تنها می‌تواند به عنوان فرار به جلو معنا شود. عملکرد دولت و در پیش گرفتن رویه‌ای عقلانی نه‌تنها می‌توانست امتیازات بیشتری برای کشورمان به همراه داشته باشد که متقابلا باعث افزایش هزینه‌ها برای ترامپ نیز می‌شد. 

در نهایت سیاست دولت و توازن معیوب آن در میان سیاست خارجی و امور خارجی، از دولت یازدهم و دوازدهم الگویی کامل برای چگونگی شکست دولت‌ها ترسیم کرد. الگوی تک متغیر دولت که امید زیادی به همراهی طرف متخاصم خارجی داشت، تدبیری برای پس از ناامیدی خود نیندیشیده بود. 

 

* چالش دستاوردی پاستور

 بی‌دستاوردی دولت یازدهم و دوازدهم در حالی تبدیل به چالش روزهای پایانی آن شده است که کمتر دولتی را در تاریخ ایران می‌توان همانند آن یافت. روحانی در ماه‌های پایانی دولت خود هر قدر هم که تلاش کند با توهین به منتقدان خود و در پیش گرفتن ادبیات آب و صابونی خود را از موضع پاسخگویی خارج کند اما نمی‌تواند در هیچ زمینه‌ای مدعی دستاورد باشد. اقتصادی که نامتلاطم‌ترین روزگار خود را در روزهای پسابرجامی دولت او تجربه کرد و اقتصاد ایران را با پدیده دلار 30 هزار تومانی مواجه کرد، سیاست خارجه‌ای که تمام ابتکار عمل خود را مشروط به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا کرده، در کنار کارنامه شکست‌خورده دولت در زمینه مسکن و سیاست‌های رفاهی نشان از یک چالش بی‌سابقه دارد. دولتی به پایان خط رسیده که هیچ مسیری را برای مردم طی نکرده و سعی می‌کند در جایگاه یک قربانی خود را تعریف کند!

ثمانه اکوان: مطبوعات آمریکایی برکناری مارک اسپر، وزیر دفاع این کشور توسط دونالد ترامپ را در روزهای محدود باقیمانده از دوران ریاست‌جمهوری‌اش، با اتفاقات رخ‌ داده در سال 1937 برای ژوزف استالین مقایسه می‌کنند. در این سال استالین تصمیم گرفت تعدادی از منصوبان خود در وزارت دفاع شوروی سابق را از کار برکنار کند. او مدیران ارشد و افسرانی که خواهان شکل گرفتن برخی اقدامات اصلاحی در وزارت دفاع این کشور بودند را از کار برکنار کرد. او به تبعات احتمالی این کار توجهی نکرد و پاک‌سازی وزارت دفاع را با قاطعیت به انجام رساند. تنها در طول ۲ سال بعد از این اقدام، اتحاد جماهیر شوروی تقریبا جنگ خود با فنلاند را که به جنگ زمستان معروف شده بود باخت و یک سال بعد نیز شکست‌های سنگینی از ارتش هیتلر خورد. پاک‌سازی‌های ترامپ در وزارت دفاع این کشور از نگاه رسانه‌های آمریکایی چیزی شبیه اقدامات استالین در سال 1937 است. رسانه‌های دموکرات و نزدیکان بایدن که این روزها در تلاش هستند به گزارش‌های امنیتی در کاخ سفید دست پیدا کنند و دولت ترامپ هیچ همکاری‌ای با آنها انجام نمی‌دهد، هنوز هم درباره دلایل این اقدامات تردیدهای زیادی دارند. برخی از رسانه‌ها در ابتدای امر اعلام کردند ترامپ قصد دارد برای منحرف کردن اذهان عمومی از مساله پیروزی بایدن و همچنین تحت‌الشعاع قرار دادن عملکرد دولت آینده این کشور و شروع این دولت با ادامه جنگی که دولت ترامپ برایش به‌ عنوان میراث باقی می‌گذارد، جنگ جدیدی را در خاورمیانه به راه اندازد و به ‌احتمال ‌زیاد مراکز مهمی را در ایران هدف قرار می‌دهد. بعد از مدتی اما مشخص شد تغییرات در پنتاگون نه برای جنگ، بلکه برای خروج از جنگ‌های بی‌پایان آمریکا در منطقه است. ترامپ اعلام کرد نیروهای آمریکایی را از افغانستان بیرون می‌آورد. او پیش ‌از این هم چنین طرحی داشت و بیان کرده بود اگر تا سال دوم دوران ریاست‌جمهوری‌ام نتوانم به جنگ‌های قبلی پایان دهم و سربازان آمریکایی را به خانه بازگردانم، فرقی با دموکرات‌ها که این جنگ‌ها را به راه انداخته‌اند، ندارم. او حالا در روزهای آخر فعالیتش در کاخ سفید به دنبال اجرایی کردن برنامه‌هایی است که حضور مارک اسپر در وزارت دفاع اجازه انجام آنها را نمی‌داد. ماجرای نامه هشدارآمیز اسپر که باعث برکناری‌اش شد نیز به همین مساله بازمی‌گردد. او در نامه‌ای به رهبران سنا و مجلس نمایندگان و همچنین دونالد ترامپ درباره خروج ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی نیروهای ارتش آمریکا از افغانستان و عراق هشدار داده و بیان کرده بود این کار افراط‌گرایی نظامی را در منطقه افزایش می‌دهد. فاش شدن این نامه و درز کردن آن به رسانه‌ها، به کار اسپر به ‌عنوان وزیر دفاع این کشور پایان داد اما داستان در همین‌جا خاتمه نیافت. روزنامه نیویورک‌تایمز از نزدیک‌ترین روزنامه‌ها به حزب دموکرات آمریکا باز هم در گزارشی تأکید کرد علت تغییرات در پنتاگون حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران بوده است و ترامپ حدود ۲ هفته پیش جلسه‌ای برای شنیدن آخرین اخبار اطلاعاتی و راهکارها برای حمله به ایران داشته است. این در حالی بود که رسانه‌های دیگر همین جبهه از دلایل دیگری مانند مسائل داخلی صحبت می‌کردند و اصلا از چنین جلسه‌ای خبر نداشتند. در نهایت پایگاه خبری هیل وابسته به کنگره ایالات ‌متحده دلیل اصلی این برکناری را خروج نیروهای آمریکایی از عراق، افغانستان و سومالی عنوان کرده و در نهایت بیان کرد اسپر از همان روزهای ابتدای شکل‌گیری اعتراضات ضدنژادپرستی در آمریکا در واقع روی لایه‌ای از یخ نازک قدم برمی‌داشت، زیرا هرگز با درخواست رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر گسیل نیروهای نظامی به شهرهای مختلف این کشور برای سرکوب معترضان موافقت نکرد. این پایگاه خبری همچنین بیان کرده است که اسپر در همان زمان که دونالد ترامپ در اوج اعتراضات به همراه مقامات امنیتی و دفاعی و مسؤولان پلیس از کاخ سفید تا کلیسای نزدیک کاخ را پیاده طی کرد و کتاب مقدسی را در دست گرفت که هرگز آن را در طول عمرش باز نکرده بود، از اینکه با ترامپ در این مسیر قدم ‌زده بود، اظهار پشیمانی می‌کرد. باقی اخراجیان وزارت دفاع و سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی نیز ظاهرا هر کدام اقداماتی انجام داده بودند که موردنظر ترامپ نبود و اخراج شدن‌شان امری طبیعی به‌نظر می‌رسید. یکی از آنها بارها از طرف ترامپ مورد انتقاد قرار گرفته بود که چرا به ‌صورت علنی و قوی درباره دخالت نکردن روسیه در انتخابات سال 2016 اقدامی نکرده است و دیگران نیز هر کدام به دلایلی که بیشتر به مسائل داخلی آمریکا مربوط بود تا مسائل دفاعی و امنیتی، از کار برکنار شدند. گمانه‌زنی دیگری نیز در این باره وجود دارد و آن تلاش ترامپ برای خالی کردن پنتاگون از افراد با سابقه کار طولانی در این وزارتخانه است تا دولت بایدن را در چند ماه ابتدایی فعالیتش با مشکلات عدیده دفاعی روبه‌رو کند. او حالا کسانی را در بدنه مدیریتی پنتاگون گذاشته است که هنوز به طرز کار آن و مسؤولیت‌های اجرایی‌شان آگاهی کامل ندارند و در طول چند ماه ابتدایی دولت بایدن، این افراد یا افرادی که قرار است جایگزین آنها شوند باید در ابتدای امر با مسائل اداری و دفتری آشنا شوند و با سیاست‌گذارانی روبه‌رو شوند که هیچ ‌شناختی از ماهیت پروژه‌های دفاعی پنتاگون ندارند. 

 

* نگاه به 2024

نکته دیگری که رسانه‌های آمریکایی کمتر به آن اشاره‌ کرده‌اند و به ‌احتمال ‌زیاد نقش بسیار مهمی در تغییرات ایجاد‌شده در پنتاگون دارد، تلاش ترامپ برای عمل به وعده‌های انتخاباتی‌اش در راستای بازگشت به عرصه سیاست در سال 2024 است. او پیش ‌از این اعلام کرده بود ممکن است در صورت پیروزی قطعی بایدن برای سال 2024 دوباره به‌ عنوان نامزد جمهوری‌خواهان به عرصه رقابت‌های انتخاباتی بازگردد. او حالا سعی دارد با بیرون کشیدن نیروهای آمریکایی از کشورهایی نظیر عراق و افغانستان یا حتی سوریه، به وعده انتخاباتی خود عمل کند. او در این راستا هدف دیگری را نیز از این اقدام دارد که در صورت عملی شدن بشدت می‌تواند روی سبد رأی او در انتخابات آتی تأثیر بگذارد. اگر ترامپ در طول روزهای باقیمانده از عمر ریاست‌جمهوری‌اش دستور خروج نیروهای آمریکایی از این کشورها را بدهد و به جنگ‌های آمریکا در منطقه خاورمیانه پایان دهد، بایدن مجبور است بر اساس دکترین دفاعی حزب دموکرات، دستور به بازگشت این نیروها به کشورهای مطرح ‌شده بدهد. در این صورت در رقابت‌های انتخاباتی سال 2024، این کار به مهم‌ترین نقطه‌ ضعف بایدن در برابر ترامپ تبدیل خواهد شد و رئیس‌جمهوری که به جنگ‌های بی‌پایان آمریکا پایان داده است، در مقابل رئیس‌جمهوری قرار می‌گیرد که بعد از پایان یافتن آنها، دوباره جنگ را با ارسال نیروهای بیشتر به منطقه آغاز کرده است! این مساله از جهت دیگری نیز دولت بایدن را در خطر قرار می‌دهد و آن امکان شعله‌ور شدن دوباره احساسات ضدآمریکایی مردم این کشورها و مقابله‌های نظامی با نیروهایی است که بتازگی و با دستور بایدن به این کشورها سرازیر شده‌اند. به عنوان ‌مثال در شرایطی که آمریکا از افغانستان بیرون بیاید و بخش مهمی از نیروهای خود را از این کشور خارج کند، مطمئنا طالبان قدرت بیشتری در این کشور می‌گیرد اما اگر نیروهای آمریکایی بعد از چند ماه دوباره به این کشور بازگردند، باید در انتظار چه اقدامی از سوی نیروهای طالبان یا مردم عادی در افغانستان باشیم جز مخالفت و اعتراض به این اقدام یا راه افتادن درگیری‌های نظامی با نیروهای آمریکایی؟

رسیدن به این هدف در دولت ترامپ، مستلزم این مسأله است که هم فرماندهان و مدیران رده‌بالای پنتاگون و هم بدنه وزارت دفاع با این تصمیمات موافق باشند. در غیر این صورت آنطور که یکی از تحلیلگران اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل آمریکا بیان کرده است، ممکن است این کار با مخالفت بدنه پنتاگون سال‌ها به طول بینجامد. زمان جنگ اول جهانی نیز برخی پیش‌بینی می‌کردند جنگ تا کریسمس سال 1914 پایان یابد اما درگیری‌ها تا ۴ سال آینده نیز ادامه یافت. ترامپ نیز پیش‌بینی کرده است نیروهای آمریکایی تا کریسمس سال 2021 یعنی چند هفته دیگر، به خانه‌های‌شان بازمی‌گردند اما ممکن است با مخالفت بدنه پنتاگون با این اقدام، مدیران دفاعی آمریکا اقدامات در راستای خروج نیروها از افغانستان، عراق یا سومالی را تا ماه‌ها طول دهند. دقیقا به همین علت است که بعد از برکناری مارک اسپر، ترامپ مدیران دیگر وزارت دفاع را نیز تغییر داد تا مانع این نوع وقت‌کشی‌ها در پنتاگون شود. 

رسانه‌های دموکرات حالا از واژه «پنتاگونی‌های خوب» برای برکنار‌شده‌ها و «پنتاگونی‌های بد» برای مدیران جدید این وزارتخانه یاد می‌کنند اما باید دید آیا همین پنتاگونی‌های بد می‌توانند به ریاست‌‌جمهوری دوباره ترامپ در سال 2024 کمک کنند؟

«ولادیمیر پوتین» این بار ارمنستانی را تنبیه کرد که نخست‌وزیر ناقص‌العقل غرب‌گرایش- ‌مانند برخی غرب‌زده‌های ما- به آمریکا اعتماد و سعی کرد با کشاندن پای واشنگتن به قفقاز، عرصه را بر همسایه روس خود تنگ کند! در واقع تزار قرن 21 با همان «سلاح نرم» همیشگی‌اش، سنگین‌ترین جنگ ۳ دهه اخیر آذری‌‌ها و ارامنه را پایان داد و هم ارمنستان و هم آمریکا را که قصد داشت حوزه نفوذی در جنوب روسیه برای خود دست و پا کند، ناکام گذاشت و خود نیز با اعزام 2هزار افسر و سرباز روس حافظ صلح، سال‌ها امنیت خود را بیمه کرد! پوتین نه تنها برای چندمین مرتبه، بیداری دوباره خرس روس از خواب «پسافروپاشی» بلوک شرق را اعلام کرد بلکه مخاطبان غربی خود را هم از خواب و خیال جهان تک‌قطبی درآورد. 

او در نقش همه‌کاره روس‌ها در 20 سال اخیر تا بدان جا پیش رفته که به طور تلویحی، احیای دوباره قدرت اتحاد شوروی در کالبد فدراسیون روسیه را نوید می‌دهد. وی با آتش‌بس اخیر، بدون تعارف و رسما قلمرو آمریکا و ناتو را معین کرد و چون الحاق کریمه و آبخازیا به خاک روسیه، یک بار دیگر یک کیش حسابی به آمریکا داد! بدین معنا که آمریکا دیگر در موقعیت استثنایی کیش و مات دیگر بازیگران عرصه بین‌الملل نیست و وقتش رسیده در شطرنج قدرت، موضع دفاعی بگیرد. 

برای باوراندن احیای جهان چندقطبی، او بهترین میدان را انتخاب کرده بود: قفقاز! 

پوتین با رویکرد قطب‌بندی در مقابل آمریکا، حتی وقت خود را صرف ورود به جنگ ارمنستان ـ آذربایجان نکرد و یکراست آتش‌بس مدنظر خویش را اعمال کرد!

 رئیس‌جمهور روسیه و وزیر خارجه کاربلدش، ‌«سرگئی لاوروف» با ورود دقیق و پیروزی در یک پرونده دیگر، باز هم از تحقیری که غرب در همه سال‌های پس از فروپاشی بر روس‌ها روا داشته بود، ‌انتقام گرفتند!

گروه سیاسی: ملاعمر شاهوزهی، از سرکردگان ارشد گروهک تروریستی ‎جیش العدل که طراح حمله انتحاری به اتوبوس حامل رزمندگان سپاه اصفهان در سال ۹۷ بود با ۲ همراهش در منطقه تربت پاکستان به هلاکت رسیدند. به گزارش

«وطن امروز»، عمر شاهوزهی ملقب به ملاعمر، رهبر جیش‌العدل همراه ۲ پسرش در شهر تربت پاکستان کشته شدند. 

در همین حال، رسانه‌های پاکستان با انتشار تصاویری اعلام کردند عمر شاهوزهی (ملقب به ملاعمر بلوچی) رهبر جیش العدل همراه ۲ پسرش در تربت پاکستان به هلاکت رسیدند. به گزارش رسانه‌های پاکستانی به نقل از پلیس و نیرو‌های سپاه مرزی مستقر در ایالت بلوچستان واقع در جنوب این کشور ۳ تروریست در جریان عملیات نیرو‌های امنیتی در منطقه «تربت» به هلاکت رسیدند. به شهادت رساندن ۱۴ مرزبان ایران در سراوان، ربودن ۵ مرزبان ایرانی در سال ۹۲، ربودن ۱۲ مرزبان ایرانی در سال ۹۷، حمله به بالگرد در سراوان و حمله به پایگاه بسیج در نیکشهر از سوابق تاریک جنایت‌بار این تروریست سابقه‌دار است. 

شرور عمر شاهوزهی در راستای مخالفت با جمهوری اسلامی ایران با سلطنت‌طلبان خارج از کشور، سرویس‌های جاسوسی کشور‌های معاند ایران و منافقین در ارتباط بوده و کمک‌های اطلاعاتی و مالی زیادی از آنها جهت تشدید فعالیت‌های خود در منطقه بلوچستان دریافت کرده و به عنوان یکی از حامیان گروهک‌های تروریستی موسوم به سپاه صحابه، جیش النصر، جیش‌العدل و جندالله مقادیری از این کمک‌های مالی و اطلاعاتی را جهت انجام اقدامات تروریستی در اختیار گروهک‌های مذکور قرار می‌داد. این اشرار در یکی از آخرین اقدامات تروریستی خود شامگاه چهارشنبه ۱۶ مهرماه ضمن تماس با ۱۱۰ ماموران نیرو‌ی انتظامی را به محل کمین خود هدایت می‌کنند و ستوان سوم آیت‌الله خانعلی‌پور، گروهبان یکم مرتضی مالکی و سرباز وظیفه محمدرضا نظریاتی را به شهادت رسانده و بر اثر حمله به پاسگاهی در سراوان نیز درجه‌دار پرویز کیخایی و سرباز وظیفه شمس‌آبادی را مجروح کردند. جیش‌العدل که خود را «ارتش عدالت و برابری» معرفی می‌کند، یک گروهک تروریستی است که برای دستیابی به اهداف خود به مبارزه مسلحانه روی آورده است. بعد از اعدام و به هلاکت رسیدن سرکرده گروهک تروریستی جندالشیطان، بقایای این گروه، اقدامات جنایتکارانه خود را ادامه دادند. ابتدا گروهکی به نام «انصار» در سیستان‌و‌بلوچستان تشکیل دادند، پس از آن نیز در مرداد‌ماه سال ۱۳۹۱ شاخه‌های نظامی گروهک تروریستی «جیش العدل» را ایجاد و مناطق مرزی پاکستان و ایران را به عنوان محل استقرار اصلی خود انتخاب کردند.